Uluslararası ticaret farklı kanun ve ticari geleneklere bağlı kişiler arasında yapılmaktadır. Dolayısı ile bir ülkedeki ticari uygulamalar diğer ülkedeki ile farklılık oluşturmaktadır. Bu farklılıklar taraflar arasında anlaşmazlıkların çıkmasına ve güven ortamının zedelenmesine yol açabilmektedir.

 

Milletlerarası Ticaret Odası, Dünya ticaretinin önünde bir engel olan farklı uygulamaları ortadan kaldırmak ve satış sözleşmelerinde kullanılan terimlere bir standart getirmek amacıyla INCOTERMS çalışmasını yapmıştır. Böylece Uluslararası Ticarette kullanılan terimlerin standartlaştırılması amaçlanmıştır.

 

 

 

1919 yılında ABD' nin Atlanta şehrinde uluslararası bir Konferans’ ta Belçika, Fransa, İtalya, İngiltere ve ABD' nin öncülüğünde ilk temelleri atılmıştır.

 

Birinci Dünya Savaşının bitiminde ekonomide bozulan dengeleri yeniden sağlamak, savaşın kötü etkilerini bertaraf etmek gayesiyle böyle bir oluşum gerçekleştiren devletler, ICC' nin amacını;

 

"Himayecilikle mücadele, uluslararası ticaretin ve işbirliğinin geliştirilmesi, özel teşebbüsün güçlendirilmesi, uluslararası iş dünyasının gerektirdiği şartların düzeltilip standart hale getirilmesi" şeklinde tanımlamışlardır.

 

Daha sonra bu amaç daha da gelişerek piyasa ekonomisinin desteklenmesi, uluslararası platformda iş dünyasının her yönüyle temsil edilmesi, ekonomik sorunların çözümünde çaba harcanması, iş dünyası ve uluslararası organizasyonlar arasında diyalog kurulması gibi konularda faaliyetler geliştirilmiştir.

 

ICC' nin ilk kez 1920 yılında kurulu kongresi toplanmış ve Fransa eski Ticaret Başkanı Etienne Clemental ilk Başkan seçilmiştir. Clementel' in etkisiyle organizasyonun ABD'de olan merkezi Paris'e getirilmiştir. O günden bu güne gelişerek 139 ülkede binlerce üyesi olan büyük bir iş organizasyonu haline gelmiştir.

 

 

Incoterms; “uluslararası ticarette alıcı ve satıcı arasındaki hak ve yükümlülükleri belirleyen uluslararası standart kurallar bütünüdür.”

 

Dış ticarette kullanılan Incoterms kuralları, Milletlerarası Ticaret Odası (MTO) tarafından ilk defa 1936 yılında oluşturulmuş ve bu tarihte de yürürlüğe girmiştir. Zamanla ulaşımdaki ve teknolojideki gelişmelerle birlikte, 1936 yılında oluşturan Incoterms versiyonu ilk kez 1953 yılında değiştirilmiş ve benzer gerekçelerle Incoterms versiyonları sırasıyla 1967, 1976, 1980, 1990, 2000 ve 2010 yıllarında değişikliklere uğramıştır. Tarihsel süreçte son dört seneye baktığımızda bu versiyonlar her on senede bir revize edilmiştir. 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren geçerli olmak kaydıyla Incoterms 2010 kullanılmaktadır.

 

Incoterms’ in amacı; dış ticaret alanında en yaygın olarak kullanılan terimlerin yorumu için bir dizi uluslararası kural oluşturmaktır. Böylelikle bu tür terimlerin değişik ülkelerde yapılan farklı yorumların oluşturduğu belirsizlikler ortadan kalkacak veya en azından büyük ölçüde azaltılmış olacaktır.

 

Incoterms kapsamına satım sözleşmeleri girmektedir. Ama satım sözleşmesine konu olan malların muhakkak taşınabilir somut ürünler olması gerekmektedir. Incoterms satım sözleşmeleri ile ilgilenir ama satım sözleşmesini içerisindeki her konuyu kapsamının içerisine almaz. Örneğin bir satım sözleşmesinde, mal bedelinin nerede ve nasıl şekilde ödeneceğine dair maddeler vardır ama ödemenin ne zaman ve ne şekilde yapılacağını Incoterms’ in konusu içerisinde değildir. Ayrıca, malların hangi taşıma metodu ile taşınacağını, ihracatçının malları teslim etme ve ithalatçının malları teslim alma yükümlülüğünün nerede gerçekleşeceği, süreçte malların başına gelmesi muhtemel hasar ve kayıplara ait risk faktörünün hangi noktada ihracatçıya, hangi noktada ithalatçıya ait olduğunu, süreç esnasındaki masrafların kime ait olacağını ve bu süreçteki evrakların kimler tarafından temin edilmesi gerektiğinin hepsi Incoterms içerisinde belirtilen ve kapsam içinde değerlendirilen konulardır.

 

Incoterms 2000’ de Belirtilen Terminolojik Kavramlar Kavram           Kısa Açıklaması ;

YÜKLETEN            Yükleten kavramı, iki değişik anlamda kullanılabilir. Bu farklı kullanım satım sözleşmesi ile taşıma sözleşmesinde kendini gösterir. Hem malları taşıma için teslim eden tarafı, hem de nakliye firmasıyla sözleşme yapan tarafı ifade eder.

TESLİM     Teslim kavramı da iki değişik anlamda kullanılmaktadır. Bunlarda ilki; satıcının malın teslim borcunu ne zaman yerine getirdiğini belirtmek için kullanırken, ikincisinde ise; alıcının malları teslimi kabul etmesi yükümlülüğünü ifade eder.

MUTAD     Mutad kavramı da farklı anlamlarda kullanılabilmektedir. EXW teslim şekli için teslim zamanını belirtmek için kullanılırken, C Grubu (CFR, CIF,CPT, CIP) teslim şekillerinde ise; satıcının temin etmekle yükümlü olduğu belgeler ve yapması gereken taşıma sözleşmesini ifade eder.

HARÇLAR Incoterms 1990’da yer alan “resmi harçlar” ifadesindeki “resmi” kelimesi Incorterms 2000’de kaldırılmıştır. Sebebi ise; bir harcın resmi olup olmadığının tespit etmedeki belirsizlik ve güçlüğün uygulamada sıkıntı yaratmasından kaynaklanmaktadır.

LİMANLAR           Denizyolu taşımacılığındaki teslim şekilleri için (FAS, FOB, CFR, CIF, DES, DEQ) kullanılır. İki farklı anlam taşır. Birincisi, yükleme limanı, ikincisi ise varış limanıdır.

YERLER     Deniz yolunda kullanılan teslim şekli haricindeki tüm teslim şekilleri için “yer” kelimesi kullanılmıştır.

NOKTALAR           Bazı durumlarda örneğin limanda belirli veya DAF teslim şeklinde belirli bir yeri ifade etme ihtiyacı duyulabilir. Bu durumlarda kullanılacak kavram “Nokta” dır

MAHALLER           EXW teslim şeklinde satıcının işyerini ifade ederken “satıcının mahalli” ifadesi kullanılmaktadır

GEMİ ve TEKNE   Deniz yolu ile taşınacak malların için kullanılan bu terimler eş anlamlı olarak kullanıldığının altı çizilmiştir.

KONTROL ve MUAYENE             Eş anlamı düşünülmesine rağmen Incoterms 2000 kapsamın da farklı olduğu iki durum belirtilmiştir. “Kontrol” kelimesi satıcının teslim borcunu yerine getirirken ifade edilmiş, “Muayene” ise; yükleme öncesi muayenenin yapıldığı özel durumlar için kullanılmıştır.

 

 

Incoterms 2010’ da Belirtilen ve Eklenen Kavramlar;

 

TAŞIYICI    Taşıyıcı, kendisiyle taşıma sözleşmesi akdedilen tarafı ifade eder.

GÜMRÜK İŞLEMLERİ       Uygulanacak herhangi bir gümrük mevzuatın gerekliliklerini yerine getirmek için yapılması olan zorunlulukları ifade eder. Gümrükleme işlemlerindeki her türlü uygulamayı içerisinde barındırır.

TESLİM     Teslim kavramı, ticaret hukukunda farklı anlamlarda kullanılmasına karşın, Incoterms® 2010 kapsamında, mallara ilişkin hasar ve ziya riskinin satıcıdan alıcıya geçtiği anı belirtmek için kullanılır.

TESLİM BELGELERİ          Satıcı tarafından teslimin gerçekleştiğini kanıtlayan belge anlamına gelmektedir. Çoğu Incoterms kuralı açısından teslim belgesi; taşıma senedi veya buna eşdeğer elektronik kaydı ifade eder. Ancak EXW, FCA, FAS ve FOB teslim şekillerinde yalnızca bir makbuzda olabilir.

ELEKTRONİK KAYIT VEYA İŞLEM            Bir veya daha fazla elektronik mesajdan oluşan bilgi setidir ve uygulanabildiği ölçüde, eşdeğer kâğıt belge ile aynı işleve sahiptir.

AMBALAJ             Ambalaj kelimesi değişik amaçlar için kullanılabilmektedir;

1. Satım sözleşmesinde öngörülen gerekliliklerin yerine getirilmesi için malların ambalajlanması

2. Malların taşıma için uygun hale getirilmek üzere ambalajlanması

3. Ambalajlanan malların konteyner veya diğer taşıma aracına istiflenmesi

 

Incoterms 2010 kapsamında paketleme konteyner için istifleme yükümlülüğüne değinmez. Incoterms 2010 yukarıdaki 1. ve 2. bentte yer alan anlamları taşır.

ZİNCİRLEME SATIŞLAR    Önceki versiyonlarda yer alan satıcının malları teslim etme veya gönderme borcuna ilaveten, yeni versiyonda gönderilmiş malların tedarik edilmesi borcu eklenmiştir.

Bu terim satıcının, malın kararlaştırılan varış yerine kadar taşınması için gerekli navlunu ödediği anlamına gelir. Malın yitik ve hasarına ait rizikolarla birlikte taşıyıcıya teslimden itibaren doğabilecek ek masraflar, malların taşıyıcının nezaretine verilmesinden itibaren satıcıdan alıcıya geçer.

Taşıyıcı bir taşıma sözleşmesinde demir, kara, deniz, hava, iç su taşımacılığı ya da bunların birleşmesi sonucu ortaya çıkan taşımacılık işlemini üstlenen kimsedir.

 

Bu teslim şeklinin kritik noktası, mallar taşıyıcıya geçtiği anda sorumluluğun satıcıdan çıkmasıdır. Eğer mallar birden fazla taşıyıcı vasıtasıyla nakledilecekse, satıcının sorumluluğu malların ilk taşıyıcıya teslim edilmesiyle son bulur. Taraflar riskin daha sonraki bir safhada alıcıya geçmesini kararlaştırırlarsa, bu husus sözleşmede açıkça belirtilmelidir.

 

İhraç edilen mallar söz konusu olduğunda, satıcı gerekli olduğu takdirde malların gümrük işlemlerini yerine getirmekle yükümlüdür. İthal edilen mallarda ise satıcının gümrük işlemlerine dair hiçbir yükümlülüğü bulunmamaktadır.

 

Mallar deniz veya nehir taşımacılığı vasıtasıyla nakledilecekse CFR (Cost and freight) terimi kullanılmalıdır.

 

• Genel Yükümlülükler

Satıcı, satım sözleşmesine ya da sözleşmenin gerektirdiği herhangi bir şarta uygun malları ve ticari bir faturayı temin etmek zorundadır.

 

Taraflar arasında kararlaştırıldığı takdirde; Incoterms 2010’ un bu babında belirlenen evrakların yerine muadil elektronik dokümanlar kullanılabilir.

 

• Ruhsatlar, İzinler, Güvenlik Kontrolleri ve Diğer Formaliteler

Satıcı teslimden evvel, tüm masraflar ve risk kendisinde olmak kaydıyla, malların ihracı için gereken tüm izinleri almakla, tüm ruhsatları temin etmekle ve tüm gümrük formalitelerini (vergiler dahil) yerine getirmekle mükelleftir.

 

• Taşıma Kontratları

Satıcı, malların kararlaştırılan teslim noktasına nakliyesi için bir taşıyıcıyla anlaşarak taşıma sözleşmesi akdetmekle yükümlüdür. İlgili taşıma sözleşmesi mutat uygulamalar dâhilinde öngörülen olağan riskleri ve unsurları ihtiva etmelidir. Eğer ilgili sevkiyata dair teamüllerin dışında özellikli bir durum varsa, satıcı amaca uygun değişiklikleri yapmakta serbesttir.

 

Satıcının CPT usulü teslimde malları sigorta ettirme zorunluluğu yoktur. Fakat alıcı talep ettiği takdirde, alıcının uygun koşullarda sigorta yaptırabilmesi için gerekli tüm bilgiyi sağlamakla yükümlüdür.

 

• Teslim

Satıcı, malları belirlenen tarihte ya da zaman aralığında taşıyıcıya teslim etmek zorundadır.

 

• Hasarın Geçişi

Alıcının işbu teslim şekli dâhilinde tüm yükümlülüklerini ifa ettiği takdirde; sözleşmede belirlenen tarihte malların taşıyıcıya teslimine kadar olan zamanda tüm hasar ve risk satıcıya aittir.

 

• Masraflar

Kararlaştırılan tarihte satıcının malları taşıyıcıya devrettiği andan itibaren malla ilgili taşıma ücreti hariç diğer tüm masraf ve riskler alıcıya geçer.

 

• Alıcıya Yapılacak Bildirimler

Satıcı malların taşıyıcıya teslim edildiğini, alıcının malları teslim noktasında taşıyıcıdan alabilmesi için yerine getirmesi gereken önlemleri almasına olanak sağlayacak bir zaman dilimi içerisinde alıcıya bildirmekle yükümlüdür.

 

• Teslim Vesaiki

Satıcı, mutad nakliye belgelerini (konşimento, vasıf şahadetnamesi, menşe şahadetnamesi, kesin veya geçici fatura, ithal/ihraç izinleri vb.) , masrafları da üstlenerek, alıcıya temin etmekle ve göndermekle yükümlüdür.

 

• Kontrol-Paketleme-İşaretleme

Satıcı, malların niteliğine, sayısına, ağırlığına vs. ilişkin kontrolleri sözleşmede belirlenen teslim amacına ve yükleme limanındaki yetkili otoritelerin koyduğu kurallara uygun olarak kontrol etmekle yükümlüdür.

 

Satıcı, malları, niteliği itibariyle paketlenmeden satılan mallar hariç, alışılagelmiş şekilde paketleyerek taşıyıcıya teslim etmek zorundadır, meğer ki alıcı sözleşmenin kurulma aşamasında satıcıya farklı bir paketleme talebinde bulunmuş olmasın. Paketlenen mallar uygun bir şekilde işaretlenip etiketlenmelidir.

 

 

• Genel Yükümlülükler

Alıcı, satım sözleşmesinde kararlaştırılan zamanda malların bedelini ödemelidir.

 

• Ruhsatlar, İzinler, Güvenlik Kontrolleri ve Diğer Formaliteler

Gerekli olduğu müddetçe; alıcı, tüm masraflar ve risk kendisinde olmak kaydıyla, malların kendi ülkesine ithali için gereken tüm izinleri almakla, tüm ruhsatları temin etmekle ve tüm gümrük formalitelerini (vergiler dahil) yerine getirmekle mükelleftir.

 

• Taşıma ve Sigorta Kontratları

Alıcının taşıma ve sigorta sözleşmesi yapma yükümlülüğü bulunmamaktadır. Fakat talep olduğu takdirde, satıcının uygun koşullarda sigorta yaptırabilmesi için gerekli tüm bilgiyi sağlamakla yükümlüdür.

 

• Teslim

Alıcı, malları kararlaştırılan teslimat noktasında taşıyıcıdan teslim almakla yükümlüdür.

 

• Hasarın Geçişi

Taşıyıcıya teslimden sonra meydana gelebilecek tüm risk ve hasar alıcıya aittir.

 

 

 

• Masraflar

İhracata ilişkin satıcının karşılamakla yükümlü olduğu masraflar, harçlar ve vergiler hariç olmak üzere, malların taşıyıcıya tesliminden sonra varış limanına kadar doğacak tüm masraflar, taşıma akdinde aksi kararlaştırılmamış ise malların boşaltma masrafları ve yine taşıma sözleşmesinde aksi kararlaştırılmamış olmak şartıyla ithalata ilişkin tahakkuk edecek tüm masraflar, vergiler vs. alıcıya aittir.

 

• Satıcıya Yapılacak Bildirimler

Alıcı, satım konusu malları ne zaman ve nerden teslim alacağını belirler belirlemez, satıcıya elverişli ve kâfi bir bildirimde bulunmak zorundadır.

 

• Teslim Kanıtı

Alıcı sözleşmeye uygun olarak düzenlenmiş nakliye evraklarını teslim almakla yükümlüdür.

 

 

Bu terim ile satıcı CPT' deki yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak ek olarak malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna karşı kargo sigortası temin etmek durumundadır. Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder.

 

Bu teslim şekli, çok vasıtalı olanlar da dâhil, her türlü taşıma şekli için kullanılabilir. Eğer malların belirlenen varış mahalline ulaştırılması için art arda taşıyıcılar kullanılıyorsa, malların ilk taşıyıcıya teslim edilmesinden sonra, tüm risk ve hasar (malın varış yerine ulaştırılmasına kadar olan nakliye ücreti ve asgari sigorta hariç) alıcıya geçer.

 

Satıcının yaptırmakla yükümlü olduğu sigorta bedeli satım konusu malların bedelinin en az %110’ u değerinde olmalı ve satım sözleşmesinin para biriminden yaptırılmalıdır.

 

Bu terimde satıcı asgari teminat sağlayan bir sigorta yaptırmalıdır. Ancak alıcı olağandışı risklere (grev, savaş, doğal afet vb.) karşı sigorta yaptırılmasını istiyorsa primini kendisi ödemek şartıyla satıcıdan sigorta kapsamının genişletilmesini isteyebilir.

 

Sigorta poliçesi, yükleme limanından teslim noktasına değin koruma sağlamalıdır.

 

 

Incoterms’ de CIF satışlar şu şekilde tanımlanmıştır; “mal bedeli, sigorta ve navlun teriminde, satıcı, CFR terimindeki yükümlülüklerini aynen üstlenmekte, ancak bunlara ek olarak taşıma sırasında malların kayıp ve hasar riskine karşı deniz sigortası sağlama yükümlülüğünü de almaktadır. Burada sigorta sözleşmesini akdetmek ve sigorta primini ödemek, satıcıya düşmektedir.

 

Alıcının dikkate alması gereken husus, CIF teriminde satıcıdan yalnızca asgari düzeyde bir sigorta kapsamı sağlanmasının beklendiğidir.

CIF terimi, malların ihraç işlemlerinin satıcı tarafından yapılmasını öngörür. Bu terim, yalnızca deniz ya da nehir taşımacılığında kullanılabilir. “

 

CIF satımlarda satıcının yükümlülükleri özetle; malları sözleşme hükümlerine uygun olarak sağlamak, ihraç izinlerin almak ve diğer formaliteleri tamamlamak, masrafları kendisine ait olmak üzere taşıma ve sigorta sözleşmeleri akdetmek, malları belli tarihte ya da öngörülen süre içerisinde geminin bordasına (küpeştesine) teslim etmek, gemiye yükleme anına kadar olan kayıp ve hasarları üstlenmek, malların varma limanında teslim anına kadar olan navlun ücreti ve yükleme ve boşaltma masrafları da dahil tüm masraflarla ihraç işlemlerinin gerektirdiği masrafları karşılamak, alıcıya gerekli bildirimlerde bulunmak, teslimin yapıldığına dair kanıt, taşıma belgesi ya da eşdeğer elektronik mesaj sağlamak, malları kontrol etmek ve gerektiği gibi ambalajlayıp işaretlemek ve kararlaştırılmışsa malların ithalatı için gerekli belgelerin temininde alıcıya yardımcı olmaktır.

 

Alıcının yükümlülüklerini saymak gerekirse; mal bedelini ödemek, ithal işlemlerini ve gümrük formalitelerini yerine getirmek, malları teslim almak, malların gemiye yüklendiği andan itibaren mallarla ilgili bütün kayıp ve hasarlara katlanmak, satıcıya düşmeyen masrafları karşılamak, malların yükleme zamanını veya varış limanını belirleme hakkına sahip olduğu durumlarda satıcıya gerekli ihbarları yapmak, sözleşmeye uygun düzenlenmiş taşıma belgesini kabul etmek, yükleme öncesi gerekli denetimleri yapmak ve satıcı tarafından malların ithalini sağlamak için temin edilen belgelere ilişkin masrafları ödemektir.

 

CIF terimi uyarınca satıcı, satış sözleşmesine ilişkin yükümlülüklerinden, yükleme ya da sevk işleminin yapıldığı ülkede kurtulmaktadır. Bu bakımdan CIF sözleşmeler yükleme sözleşmeleri olarak kabul edilirler.

 

Taşıma sırasında malların nihai varma limanına kadar bazı ara limanlara ayrı ayrı sözleşmelerle taşınması söz konusu ise, satıcı bunlarla ilgili masrafları da karşılamak durumundadır.

 

Türk hukukundaki düzenlemeye gelince, CIF satışlar, sif satışlar olarak Türk Ticaret Kanunu Md. 1139’ da şu şekilde tanımlanmıştır: “Bir malın muayyen bir yere taşınması için gemiye yükletilmesi şartıyla mal değerinden ve satıcı tarafından ödenecek sigorta ücretiyle navlundan ibaret maktu bir bedel karşılığında yapılan satışa “sif” satış denir.

 

Satıcı borcunu kısım kısım yerine getirmeye salahiyetli olduğu takdirde yükletilen her kısım emtia ayrıca satılmış sayılır.

 

1140-1158 inci maddeler hükümleri mahfuz kalmak şartıyla 25. Madde hükmü sif satış hakkında da tatbik olunur.”

 

İlgili tanım doğrultusunda Sif satışın unsurlarını şu şekilde sıralamak mümkündür;

 

• Sif satışlar satılan malın sadece deniz yoluyla taşınması halinde uygulanması mümkün olan bir ticari satış türüdür.
• Yüklemenin satıcı tarafından yapılması ve malların gemiye yüklenmesi bu satışı diğerlerinden ayıran önemli unsurlardan biridir. 
• Malların satıcı tarafından sigortalanması, sif satışları diğer satış türlerinden ve özellikle CFR ve CPT terimlerinden ayırır. 
• Satış bedeline, mal bedeli yanında sigorta ücreti ve navlun da dahildir.